📜 மகாபாரதம் கதை
மகாபாரதம் என்பது பாரதத்தின் இரண்டு முக்கிய இதிகாசங்களில் ஒன்று, மற்றது இராமாயணம்.
- ஆசிரியர்: வியாசர்
- எழுதியவர்: பிள்ளையார் (விநாயகர் எழுதி எழுதியதாகக் கூறப்படுகிறது)
- மொழி: சமசுகிருதம்
- பாடல் அடிகள்: 74,000+
- வரிகள்: 200,000+
- சொற்கள்: 18 இலட்சம்
- பகவத் கீதையும் இதில் சேர்ந்து உள்ளது.
முக்கியமான கதைக் கூறு: பாண்டு குடும்பமும், குருக்ஷேத்திரப் போரும், அடுத்த தலைமுறைகள், ராஜ்யப் பரம்பரை, மற்றும் மனித வாழ்வின் நான்கு நோக்கங்களை (அறம், பொருள், இன்பம், வீடுபேறு) விளக்குகிறது.
1️⃣ அடி பர்வங்கள் (18 Parvas) மற்றும் சுருக்கம்
1. ஆதிபர்வம் (Adi Parva)
- பாரத வம்சத்தின் தொடக்கம், பாண்டு மற்றும் கௌரவர்களின் வரலாறு
- சங்கமங்களும் குருக்ஷேத்திரம் முன்னோட்டமும்
- பாண்டு பிறப்பு மற்றும் பாஞ்சாலி சபதம்
2. சாத்யுக்த பர்வம் (Sabha Parva)
- பாண்டவர்கள் இண்டிராவடி ராஜ்யத்தைப் பெறும் வரலாறு
- துரியோதனன் நடத்தும் சபை மறைமுக சதங்கள்
- யுதிஷ்டிரன் ஜயோபாயம் (Dice Game) – பாண்டவர்கள் இடத்தில் யாருக்கும் இழப்புகள்
3. வானப்பர்வம் (Vana Parva)
- பாண்டவர்கள் 12 வருட வனவாசம், 1 ஆண்டு மறைவு
- வனத்தில் சந்திப்பு, வனவாச வாழ்க்கை, குருக்ஷேத்திரத்திற்கான முன்னோட்டக் கற்றல்
4. விராத பர்வம் (Virata Parva)
- பாண்டவர்கள் அடையாளமறைத்து வனவாசம் கடைப்பிடிப்பு
- வனத்திற்குப் பின் வனவாசம் நிறைவு
- யுதிஷ்டிரன், பீமா, அர்ஜுனா, துர்யோதனன் ஆகியோர் கதாபாத்திரங்கள்
5. உத்ராபர்வம் (Udyoga Parva)
- குருக்ஷேத்திரப் போரை முன்னோக்கிய சந்திப்புகள், சமர அறிவுரை
- கிருஷ்ணர் கௌரவருக்கும் பாண்டவருக்கும் நடுவர்
6. பேஷ்ய பர்வம் (Bhishma Parva)
- போரின் தொடக்கம், குருக்ஷேத்திரப் போரின் முதல் நாட்கள்
- பீமா, அர்ஜுனா முன்னேற்றம்
- பகவத் கீதையின் தொடக்கம்: கிருஷ்ணர் அர்ஜுனனுக்கு கீதை வழங்குகிறார்
7. தோமர பர்வம் (Drona Parva)
- தோமர வீரன் (Dronacharya) தலைமையில் போராட்டங்கள்
- அர்ஜுனாவின் தந்திரங்கள், வனப்போர் நுணுக்கங்கள்
8. கர்ண பர்வம் (Karna Parva)
- கர்ண வீரனின் போராட்டம்
- பாண்டவர்கள் மற்றும் கௌரவர் இடையே கடும் மோதல்கள்
- கர்ணாவின் மரணம்
9. சல்ய பர்வம் (Shalya Parva)
- சல்யன் தலைமையில் கௌரவர் மீதான போர்
- பாண்டவர்கள் வெற்றி முன்னோட்டம்
10. ஸ்பர்ஷா பர்வம் (Sauptika Parva)
- நீண்ட போரின் பிறகு
- கௌரவர்களின் யாக்யிகள் மற்றும் இரவு படையெடுப்பு
- அஷ்வத்த்தாமன் பாண்டவர்கள் எதிராக செயல்படும்
11. ஸ்த்ரி பர்வம் (Stri Parva)
- போரின் பின் பெண்கள், விதவை, குழந்தைகள் குறித்த வரலாறு
- யுத்தத்தின் துயரங்கள், குடும்ப நசிவு
12. சாந்தி பர்வம் (Shanti Parva)
- யுத்தம் முடிந்த பின்
- யுத்தசமர்த்தியின் தர்மங்களை யுதிஷ்டிரன் கற்றல்
- அரசியல், சட்டம், தர்மம் பற்றிய அறிவுரை
13. அனுஷாஸன பர்வம் (Anushasana Parva)
- மகாபாரதம் முடிந்த பின் தர்மப் பராமரிப்பு
- அரசன் கடமை, மக்களுக்கு தர்மம்
14. அஷ்வமேத பர்வம் (Ashwamedha Parva)
- யுதிஷ்டிரன் ஆட்சி நிலைமை
- ஆஷ்வமேத யாகம் (குதிரை யாகம்)
- இராச்சிய விரிவாக்கம்
15. மகா பர்வம் (Mausala Parva)
- கௌரவர் இறப்பு, கர்ணர்கள் பலன்
- கௌரவ குடும்பம் அழிவு
16. மகாபர்வம் (Mahaprasthanika Parva)
- பாண்டவர்கள் இறுதிக் பயணம், வனவாசம்
- யுத்த பின்னர் துறவுப் பயணம்
17. ஸ்வர்கபர்வம் (Swargarohanika Parva)
- யுத்தத்திற்குப் பின் பாண்டவர்கள் ஸ்வர்க்கம் செல்லுதல்
- மரணம், ஆன்மா விடை
18. குருஸ்பர்வம் (Anya Parvas / Supplementary)
- வேறு கூடுதல் கதைகள்
- துறவியல், குருக்ஷேத்திரப் போரின் பின்னோட்டங்கள்
6️⃣ மகாபாரதத்தின் முக்கிய அம்சங்கள்
- பகவத் கீதையுடன் இணைந்தது
- தர்மம், நியாயம், வீரத்தன்மை, ஆன்மீகம் ஆகியவற்றை விளக்கும்
- மனிதன் வாழ்க்கை, குடும்ப உறவுகள், அரசியல், சமுதாயப் பொறுப்புகள் ஆகியவற்றின் முழுமையான விளக்கம்
- தமிழ் வடிவாக்கங்கள்:
- வில்லிபாரதம் (வில்லிபுத்தூர்)
- பாஞ்சாலி சபதம் (பாரதியார்)
- விருந்து (இராசகோபாலாச்சாரி)
மகாபாரதம் என்பது மனித வாழ்வின் அனைத்துப் படிமங்களையும், சமுதாய உறவுகளையும், அரசியல் மற்றும் ஆன்மீகப் பரிமாணங்களையும் விரிவாக விளக்கும் உலகப் புகழ்பெற்ற இதிகாசம். இது உலகின் மிக நீளமான, பகவத் கீதையுடன் கூடிய கதைபொருளாகும்.
📖 உள்ளடக்கப் பரப்பு மற்றும் கதைகள்
முகவரி: மகாபாரதம், குருக்ஷேத்திரப் போரைக் குறிக்கும் போரை மையப்படுத்தியதாக இருந்தாலும், இதில் ஆன்மீக, தத்துவ, வாழ்க்கை நெறி தொடர்பான பல அம்சங்கள் உள்ளன.
1️⃣ உள்ளடக்கப் பரப்பு
- பிரம்மம் மற்றும் ஆன்மா தொடர்பான உள்ளடக்கம்:
- மனித வாழ்வின் நான்கு நோக்கங்கள் (அறம், பொருள், இன்பம், வீடுபேறு)
- ஆன்மிக பயிற்சிகள், வாழ்க்கை நெறிகள்
- இறைவன், பகவான் தொடர்பான தத்துவங்கள்
- பகவத் கீதை:
- ஆறாவது பர்வமான பீசும பர்வத்தில் உள்ளது
- குருக்ஷேத்திரப் போரின் தொடக்கத்தில் அர்ஜுனனுக்கு தோன்றிய ஐயத்தையும் தொய்வையும் நீக்கும் வகையில், கிருஷ்ணர் கூறிய அறிவுரைகள்
- விதுர நீதி:
- ஐந்தாம் பருவமான உத்யோக பருவத்தில் உள்ளது
- மனிதன் வாழ்வில் செய்ய வேண்டியவையும், செய்யக்கூடாதவையும் விளக்குகிறது
- அரசியல் மற்றும் தனிப்பட்ட வாழ்க்கை பற்றிய நீதிக் கருத்துகள்
- நளன் – தமயந்தி கதை:
- மூன்றாம் பர்வமான ஆரண்யக பர்வத்தில் உள்ளது
- நளன் என்ற அரசன், தமயந்தி இளவரசி, காதல், மணமுடிவு, சனியால் சிறைபிடிப்பு, நாடிழந்து அரசுரிமை மீட்பு
- இராமாயணத்தின் சுருக்கம்:
- ஆரண்யக பர்வத்தில், ராமாயண கதையின் சுருக்கம், வாழ்க்கை நெறிக் கதைகள்
- பிற கதைகள்:
- தேவயானி – கசன்
- யயாதி, நகுசன், சாரங்கக் குஞ்சுகள்
- அகத்தியர், யவக்ரீவன்
- தருமவியாதன், சத்தியவான் சாவித்திரி
- துசுயந்தன் – சகுந்தலை
- நளாயினி, அரிச்சந்திரன், கந்த பெருமான், பரசுராமர், கலைக்கோட்டு முனிவர்
- ஒவ்வொன்றும் மனித வாழ்வின் நெறி, தர்மம் மற்றும் ஆழமான கற்பனையைக் காட்டும்
2️⃣ வரலாறு மற்றும் அமைப்பு
- கதைச் சொல்லும் அமைப்பு:
- கதைகள் ஒன்றிற்கொன்று இணைந்த “கதை உள்ள கதைகள்” (story within a story) வடிவில் உள்ளன
- வியாசரால் முதலில் எழுதப்பட்டு, சீடர் வைசம்பாயனரால் மக்களுக்குச் சொல்லப்பட்டது
- பின்னர் உக்கிரசிரவசு என்ற சூதப்புராணிகர் நைமிசாரண்ய முனிவர்களுக்கு பகிர்ந்தார்
- மகாபாரதத்தின் கால வரிசை:
- முற்பட்ட பகுதி: வேதகால இறுதி (பொ.ஊ. 5ஆம் நூற்றாண்டு)
- முழு வடிவம் குப்தர் காலம் (பொ.ஊ. 4ஆம் நூற்றாண்டு)
- மூல வடிவம் 8,000–8,800 அடிகள் கொண்டதாக கிமு 9–8 நூற்றாண்டில் தோன்றியிருக்கக் கூடும்
- பின்னர் வைசம்பாயனர் பாடல் வடிவத்தில் விரிவாக 24,000 அடிகளுக்கு வளர்த்தார்
- மூல வடிவம் மற்றும் விரிவாக்கம்:
- முதலில் 8,000 அடிகள் கொண்ட மூல பாரதம்
- வைசம்பாயனராக விரிவடைந்து 24,000 அடிகள்
- இறுதி தொகுப்பு 74,000+ பாடல் அடிகள்
3️⃣ முக்கிய அம்சங்கள்
- மகாபாரதம் மனித வாழ்வின் அனைத்து பரிமாணங்களையும் விளக்குகிறது:
- தனிப்பட்ட வாழ்க்கை
- குடும்ப உறவுகள்
- சமூக உறவுகள்
- அரசியல், போர், அதிகாரம்
- ஆன்மீகம், தர்மம், யோகம்
- இதில் உள்ள கதைகள் ஒவ்வொன்றும் தனித்தனியாக ஒரு வாழ்வியல் பாடம் தருகிறது
- பகவத் கீதை, விதுர நீதி போன்ற பிரிவுகள் இன்று வாழ்வியல் மற்றும் ஆன்மிகக் கல்விக்குக் முக்கியமானவை
மகாபாரதம் என்பது கதை + தர்மம் + ஆன்மா + வாழ்க்கை நெறி ஆகிய அனைத்தையும் ஒரே தொகுப்பில் இணைக்கும் உலகின் மிகப் பெரிய இதிகாசம். இது, குருக்ஷேத்திரப் போரின் கதையை மையமாகக் கொண்டு, ஆன்மிக, அரசியல் மற்றும் வாழ்க்கை நெறியை விரிவாக விளக்குகிறது.
📖 வியாச பாரதத்தின் அமைப்பு
மகாபாரதம் மொத்தம் 18 பெரும் பருவங்கள் கொண்டது. வியாசரால் இயற்றப்பட்ட இந்த இதிகாசம் நான்கு பாகங்களாக பிரிக்கப்பட்டுள்ளது:
- ஆத்ய பஞ்சகம் (ஆரம்ப பாகம்)
- பர்வங்கள்: ஆதி, சபா, ஆரண்ய, விராட, உத்யோக
- வரலாறு, பழங்கால இனங்கள், குரு இளவரசர்கள் மற்றும் அவர்களது இளமைக்காலம் பற்றி விவரிக்கிறது
- கதை சொல்லும் தொடக்கம்: வியாசர் முதலில் வைசம்பாயனருக்கு சொல்லிய பின்னர், உக்கிரசிரவசு முனிவர்களுக்கு நைமிசாரண்யம் காட்டில் கூறினார்
- யுத்த பஞ்சகம் (போர் பாகம்)
- பர்வங்கள்: பீசும, துரோண, கர்ண, சல்ய, சௌப்திக
- குருக்ஷேத்திரப் போரின் நிகழ்வுகள், வீரர்கள், யுத்த நுணுக்கங்கள் மற்றும் பூர்த்தி
- சாந்தி த்ரையம் (அமைதி பாகம்)
- பர்வங்கள்: சுதிரீ, சாந்தி, அனுசாசன
- போர் முடிந்த பின்பு அமைதி நிலை, அரசியல் அறிவுரைகள் மற்றும் வாழ்க்கை நெறிகள்
- அந்த்ய பஞ்சகம் (இறுதி நிகழ்ச்சிகள்)
- பர்வங்கள்: அசுவமேதிக, ஆச்ரமவாஸிக, மௌசல, மகாப்ரசுதானிக, சுவர்க்க ஆரோகண
- பாண்டவர்கள் மற்றும் தருமரின் இறுதி நிகழ்வுகள், வன வாழ்க்கை, யாதவர் அழிவு மற்றும் சுவர்க்கारोहணம்
📝 18 பர்வங்களின் விரிவான தொகுப்பு
| பருவம் | துணைப் பர்வங்கள் | உள்ளடக்கம் |
|---|---|---|
| ஆதி பருவம் | 1–19 | நைமிசகாட்டில் வியாசர் கதை சொல்லுதல், பரத இன வரலாறு, ப்ருகு இன வரலாறு, குரு இளவரசர்களின் பிறப்பு மற்றும் இளமை |
| சபா பருவம் | 20–28 | இந்திரப்பிரஸ்த மாளிகை, அரண்மனை வாழ்க்கை, தருமன் இராசசூய யாகம், சூதுவிளையாட்டு, நாடிழந்துகாட்டில் வாழ்வு |
| ஆரண்யக பருவம் | 29–44 | பாண்டவர்களின் 12 ஆண்டுக்காலக் காட்டு வாழ்க்கை, வாழ்க்கை நெறிகள், நளன் – தமயந்தி கதை, தேவயானி கதை, ராமாயண சுருக்கம் |
| விராட பருவம் | 45–48 | பாண்டவர்கள் மறைந்து விராட நாட்டில் ஓராண்டு வாழ்வு |
| உத்யோக பருவம் | 49–59 | அமைதி முயற்சிகள், போர் தொடக்கம், கௌரவர்களுடனான போர்விநடவடிக்கைகள் |
| பீசும பருவம் | 60–64 | பகவத் கீதை அருச்சுனனுக்கு, பீசுமர் போரின் முதற்பகுதி, கௌரவர்களுடன் நெருக்கடி |
| துரோண பருவம் | 65–72 | துரோணரைத் தலைமையாக்கி போர், இரு பக்க வீரர்கள் பலர் உயிரிழப்பு |
| கர்ண பருவம் | 73 | கர்ணரைத் தலைமையாக்கி போர் தொடர்ச்சி |
| சல்லிய பருவம் | 74–77 | சல்லியரைத் தலைமையாக்கி இறுதிப்போர், வீமன் துரியோதனனை கொன்று முடிவு |
| சௌப்திக பருவம் | 78–80 | அசுவத்தாமன், கிருபன், கிருதவார்மன் போன்றோர் பலரைத் தற்கொலை செய்யும் நிகழ்வுகள் |
| சுதிரீ பருவம் | 81–85 | காந்தாரி, குந்தி உள்ளிட்ட பெண்கள் துயர், யாவரும் பாதிப்பை அனுபவித்தல் |
| சாந்தி பருவம் | 86–88 | தருமருக்கு அரசனாக முடிசூட்டல், சமூகம், பொருளியல், அரசியல் அறிவுரைகள் |
| அனுசாசன பருவம் | 89–90 | பீசுமரின் இறுதி அறிவுரைகள் |
| அசுவமேத பருவம் | 91–92 | தருமர் அசுவமேத யாகம், அருச்சுனன் உலகக் கைப்பற்றல், கீதையின் விளக்கம் |
| ஆச்ரமவாசிக பருவம் | 93–95 | வனப்பிரசுதம், இமயமலையில் வன வாழ்வு, காட்டுத் தீயினால் நிகழ்ச்சிகள் |
| மௌசல பருவம் | 96 | யாதவரின் சண்டை, அழிவு |
| மகாப்ரசுதானிக பருவம் | 97 | தருமர், உடன்பிறந்தோர், நாட்டுப் பயணம், இறுதிச் நிகழ்வுகள் |
| சுவர்க்க ஆரோகண பருவம் | 98 | தருமரின் இறுதிப் பரீட்சை, பாண்டவர்கள் சுவர்க்க செல்வது |
| அரிவம்ச பருவம் | 99–100 | முன் பர்வங்களில் குறிப்பிடாத கண்ணனின் வாழ்க்கை நிகழ்வுகள் |
- மகாபாரதம் கதைக்குள் கதை அமைப்பில் உள்ளது (story within story)
- வியாசர், வைசம்பாயனர், உக்கிரசிரவசு ஆகியோரின் மூலமாக பரம்பரை வழியில் பரவியது
- பகவத் கீதை, விதுர நீதி, நளன் – தமயந்தி போன்ற கதைகள் இதிலே அடங்கியுள்ளன
மகாபாரதம்: கண்ணோட்டம்
1. வரலாற்றுச் சூழல்
- குருச்சேத்திரப் போர்:
- வரலாற்றுப் படி, இது பொ.ஊ. 10ஆம் நூற்றாண்டில் இரும்புக் காலத்தில் நடந்திருக்கக் கூடும் எனக் கருதப்படுகிறது.
- குருச்சேத்திரம் 당시 அரசியல் மையமாக இருந்தது, அங்கிருந்து வரலாறு உருவாகி இருக்கலாம்.
- பாண்டவர்கள் மற்றும் கௌரவர்களுக்கிடையேயான ஆட்சியுரிமைப் பிணக்கு இதற்கு காரணம்.
- போர் பூர்த்தியடைந்ததும் பாண்டவர்கள் வெற்றி பெற்றனர்; கர்ணனின் இறப்பு, பாண்டவர்கள் சுவர்க்கம் செல்வது, கலியுகம் துவங்குவது போன்ற நிகழ்வுகள் இடம்பெறுகின்றன.
- வரலாற்று ஆதாரங்கள்:
- புராணங்கள், தொல்வானியல் ஆய்வுகள், மற்றும் வேத-கிருக்சூத்திரங்கள் மூலம் இதன் காலத்தை கணிக்க முயற்சிக்கப்பட்டுள்ளது.
- சிலர் கிமு 1300–800 காலப்பகுதியில் நிகழ்ந்திருக்கலாம் எனக் கூறுகின்றனர்.
2. மகாபாரதத்தின் அடிப்படை கதை
- பாண்டவர்கள் மற்றும் கௌரவர்களின் அத்தினாபுர ஆட்சியுரிமை, குடும்பப் பிணக்குகள், மற்றும் ராஜகுழு அரசியல் சம்பவங்கள் மையமாக்கப்பட்டுள்ளது.
- பேரோர்கள்:
- துரியோதனன் – கௌரவர்களில் மூத்தவர்
- தருமன் – பாண்டவர்களில் மூத்தவர், இளையவர்
- முக்கிய போர்: குருச்சேத்திரப் போர்
- முடிவு: பாண்டவர்கள் வெற்றி பெறுகின்றனர்; கலியுகம் துவங்குகிறது.
3. தமிழில் மகாபாரத மொழிபெயர்ப்புகள்
- பாரதி:
- முதலில் பாடியவர்; முழுமையான பதிப்பு இல்லை.
- வில்லிப்புத்தூரார் (வில்லிபாரதம்):
- பத்துப் பருவங்கள், மொத்தம் 4350 பாடல்கள்
- தருமன் முடிச்சூட்டு செய்து பாண்டவர்கள் அரசாட்சியை அமைப்பது வரை
- நல்லாப்பிள்ளை பாரதம்:
- 18ஆம் நூற்றாண்டில் உரைநடையில்
- கும்பகோண பதிப்பு (1903–1928):
- ம. வீ. இராமானுஜாச்சாரியார் தலைமையில் தமிழ்வித்வான்கள் மொழிபெயர்ப்பு
- 9000 பக்கங்கள்; 1930, 1950, 2008 பதிப்புகள்
- மற்றும் குறிப்பிடத்தக்க பதிப்புகள்:
- இராசாசி – “வியாசர் விருந்து”
- அ. லெ. நடராசன் – “வியாசர் அருளிய மகாபாரதம்” (நான்கு பாகங்கள்)
- சோ – “மகாபாரதம் பேசுகிறது” (இரு பாகங்கள்)
- சுவாமி சித்பவானந்தர் – வியாசரைத் தழுவி எழுதிய பதிப்பு
- ஜெயமோகன் – “வெண்முரசு” நாவல் வடிவில் (26 நாவல்கள், 25,000 பக்கங்கள்)
4. மகாபாரதத்தின் முக்கிய கதாபாத்திரங்கள்
| பாத்திரம் | விளக்கம் |
|---|---|
| பாண்டவர்கள் | யுதிஷ்டிரன், பகவான் தருமன், பீமன், அர்ஜுனன், நகுலன், சஹதேவன் |
| கௌரவர்கள் | துரியோதனன், துஷ்யாசனன் மற்றும் மற்றோர் சகோதரர்கள் |
| கிருஷ்ணர் | அர்ஜுனனுக்கு பகவத் கீதா அறிவுரைகள் வழங்கியவர் |
| கர்ணன் | கௌரவர்களின் முக்கிய வீரர்; பாண்டவர்கள் எதிர் வீரர் |
| பிள்ளையார் (விநாயகர்) | வியாசரின் பாடல்களை எழுத உதவினார் |
| விதுரன் | அரசியல் மற்றும் நீதிநெறிகள் பற்றிய அறிவுரைகள் வழங்கினார் |
| காந்தாரி, குந்தி, தருமன் மண்டலிகள் | போரின் போது மற்றும் பின்னர் அரசியல் நடவடிக்கைகளில் பங்கு பெற்றவர்கள் |
5. முக்கிய சம்பவங்கள்
- பந்தயங்கள் மற்றும் அரசியல் சண்டைகள்:
- சபை பருவம்: அரண்மனை வாழ்க்கை, தருமனின் சூதப்போட்டி, நாடிழந்து காட்டில் வாழ்வு
- காட்டு வாழ்க்கை:
- ஆரண்யக பருவம்: பாண்டவர்களின் 12 ஆண்டுக் காட்டு வாழ்க்கை
- மறைவு மற்றும் யுத்தம்:
- விராட பருவம்: ஒரு வருடம் மறைந்து வாழ்வது
- உத்யோக, பீசும, துரோண, கர்ண, சல்லிய, சௌப்திக பருவங்கள்: குருச்சேத்திரப் போர் முழுமையாக விவரிக்கப்படுகிறது
- போருக்குப் பின்:
- சுதிரீ, சாந்தி, அனுசாசன பருவங்கள்: மக்களுக்கு அறிவுரைகள், அமைதி மற்றும் பண்டைய நாட்கள் மீண்டும் நிலைநிறுத்தப்படல்
- இறுதி நிகழ்வுகள்:
- அசுவமேதிக, ஆசிரமவாஸிக, மௌசல, மகாப்ரசுதானிக, சுவர்க்க ஆரோகன பருவங்கள்: பண்டவர்களின் இறுதி நிகழ்வுகள், கலியுகம் துவக்கம்
மகாபாரதம் ஒரு பரபரப்பான குடும்பப் போரின் கதை மட்டுமல்ல; அது ஆன்மிகம், நீதியியல், வாழ்க்கைத் தத்துவங்கள் மற்றும் அரசியல் பற்றிய விரிவான பாடங்களையும் வழங்குகிறது. தமிழில் பல பதிப்புகளில் இதன் பாடல்கள் மற்றும் கதைகள் பரிமாறப்பட்டு மக்களின் வாழ்வியலுக்கும் வழிகாட்டியாகப் பயன்படுகின்றன.
